Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անդամները Հայաստանում հանդիպումներ են անցկացնում տարբեր կառույցների, մասնագիտական տարբեր շրջանակների հետ՝ կարեւորելով հանրության կարծիքն ու մասնակցությունը սահմանադրական բարեփոխումների գործընթացում։
Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի և Շիրակի մարզպետարանի նախաձեռնությամբ մարզի բնակիչների, ավագանու անդամների, այլ կառույցների ներկայացուցիչների հետ հանդիպումը տեղի ունենացավ այսօր՝ Գյումրու համայնքապետարանի նիստերի դահլիճում։
Հանձնաժողովի անդամներից է իրավագիտության մագիստրոս Լուսինե Հակոբյանը։ Նրա հետ Գյումրիում հանրային քննարկմանը ներկա էր նաեւ Սահմանադրական բարեփոխումների քարտուղարությունը ներկայացնող Նունե Պեպանյանը։
«Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը որոշում կայացնող մարմին չէ, այսպես ասած, քաղաքական մարմինը սահմանադրական բարեփոխումների խորհուրդն է։ Մեր գործը անկախ հետազոտելն է, ուսումնասիրելը, հանրության կարծիքը լսելն ու գրի առնելը»,-նշում է հանձնաժողովի անդամ Լուսինե Հակոբյանը եւ ավելացնում՝ սահմանադրական բարեփոխումներ ասվածը լայն ընդգրկում ունի, որը սկսվում է ՀՀ կառավարման ձեւից, օրենսդիր-գործադիր հավասարակշռման փորձից, շարունակվում եւ ընդգրկում է իշխանությունների հավասարակշռումը, դատական իշխանության, մարդու իրավունքներ, դատախազության, քննչական մարմինների հետ կապված հարցերը, նաեւ տեղական ինքնակառավարումը եւ այլն։
Մասնագիտական հանձնաժողովը ՀՀ-ում կազմակերպում է հանրային բաց քննարկումներ՝ հանրությունից տեղեկանալու, թե արդյո՞ք ՀՀ-ում կա սահմանադրական բարեփոխումների անհրաժեշտություն, իսկ եթե կա, ապա ինչպիսի առաջարկություններ ունի ժողովուրդը։ Մասնագիտական հանձնաժողովը միաժամանակ կատարելու է միջազգային փորձի ուսումնասիրություն եւ աշխատանքային պլանի որոշակի փուլերով արդյունքները ներկայացնելու է Սահմանադրական բարեփոխումների խորհրդին։
Մինչեւ 2022 թվականի սեպտեմբերի 10-ը հանձնաժողովն անցկացնելու է հանրային քննարկումներ։ Լ․Հակոբյանի խոսքով՝ եթե այդ ուսումնասիրություններով հաստատված առաջարկությունները հավանության արժանանան խորհրդի կողմից, ապա հանձնաժողովը ձեռնամուխ է լինելու մշակելու սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգ, որի համար ժամանակ է սահմանված մինչեւ այս տարեվերջ։ Եթե հայեցակարգն արժանանա խորհրդի հավանությանը, ապա մինչեւ 2023 թվականի առաջին կիսամյակը հանձնաժողովը սահմանադրական բարեփոխումների տեքստն է մշակելու եւ 2023 թվականի հուլիսին Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի աշխատանքը համարվելու է ավարտված, եթե այլ փոփոխություններ չլինեն։
Ավելի ուշ, ՀՀ վարչապետի 2022 թվականի մարտի 29-ի 315 – Ա րոշմամբ հաստատվել է սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անհատական կազմը։
2018 թվականի հեղափոխությունից հետո սար արդեն ՀՀ սահմանադրությունը բարեփոխելու երկրորդ փորձն է։ Նույն նպատակով 2019 թվականին եւս ստեղծվել էր սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողով, որի գործունեությունը արցախյան պատերազմի պատճառով կասեցվեց։
Լ․Հակոբյանն ընդգծում է՝ ձախողված փորձն ազդեցություն ունեցել է եւ շատերը քիչ հավանական են համարում սահմանադրական բարեփոխումներ ասվածը։
«Շատերի գնահատմամբ՝ մի քչ հավակնոտ է այս պլանը, բայց մենք փորձելու ենք ամեն ինչ անել, որպեսզի կարողանանք այդ ժամկետներում տեղավորվել»,-ասում է նա։
2015 թվականին ՀՀ սահամանադրական փոփոություններ կատարվեցին եւ, ըստ փորձագետների մեծամասնության, այդ ընտրությամբ ժողովրդի կամարտահայտությունը չարտացոլվեց, ավելին, շատերը վստահություն չունեին այդ տարիների իշխանության գործունեության եւ մոտեցումների նկատմամբ։
Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անդամներն այսօր լսեցին շահագրգիռ կողմերի առաջարկություններն ու կարծիքները սահմանադրական բարեփոխումների վերաբերյալ։
Գյումրի համայնքի ղեկավարի խորհրդական Ալբերտ Մարգարյանի կարծիքով ՀՀ-ում ոչ թե կառավարման ձեւն է կարեւոր դառնում՝ խորհրդարանական, կիսանախագահական, թե նախագահական, այլ հարկավոր է, որպեսզի Սահամանդրությունը ճիշտ ներկայացնի օրենսդիր-գործադիր մարմինների հավասարակշռությունը։ «Պետք է ոչ թե կառավարման ձեւի վրա շատ ուշադրություն դարձվի, այլ՝ բովանդակության, այնպես պետք է գրվի Սահմանադրությունը, որ ոչ ոք չկարողանա դառնալ միանձնյա ղեկավար»։
Անի համայնքի ավագանու անդամ Արմենակ Նաջարյանն ընդգծում է․ «Չունենալ միապետ իշխանություն․․․ Բազմակուսակցական պետությունը տարբեր կուսակցություններից պետք է նորմալ կառավարի, ոչ թե միապետ»։
Շիրակի մարզպետարանի Տեղական ինքնակառավարման եւ հանրապետական գործադիր մարմինների հարցերով վարչության պետ Արամ Անտոնյանը կարծում է, որ մարդիկ շատ դեպքերում ճիշտ չեն ընկալում պետությունն ու Սահմնադրությունը եւ հարկավոր է փոխել այդ ընկալումը։ «Երեւի մենք երկար ժամանակ չենք ունեցել պետություն, դրանից է այդ մտածելակերպը։ Ոչ պետություն ենք շատ լավ հասկանում, ոչ էլ շատ լավ հասկանում ենք, թե ինչ է Սահմանադրությունը։ Հանրության մոտ կա անհրաժշետություն ձեւավորելու ընկալում, որ Սահմանադրությունը ամենաբարձրագույն իրավական ակտն է, որը մեր բոլոր գործողությունները սահմանում կամ սահմանափակում է։ Իսկ մեզ մոտ այդ ընկալումը չկա, կրկնում եմ՝ պետական իշխանությունից սկսած մինչեւ հասարակ քաղաքացին, դրա համար էլ մենք Սահմանադրությունն անընդհատ փոփոխում ենք»,-ասում է նա։
Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբ ՀԿ-ի խորհրդի նախագահ, Գյումրու նախկին ավագանու անդամ (2012-2021) Լեւոն Բարսեղյանը, հավաքագրելով փաստերն ու իր գործունեության արդյունքները, Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովին մի քանի առաջարկություն ներկայացրեց։ Առաջնայինը, ըստ նրա, իշխանության ճյուղերի հակակշռման, տարանջատման կամ զատման տարբերակներն են։
«Այնպիսի հակակշռում, որ թույլ չտա որեւէ իշխանության ճյուղի դառնալ իշխանության զավթիչ։ Իսկ իշխանության զավթումը բերում է պետության զավթման։ Սա ամենակարեւոր սկզբունքն է։ Այստեղ կարեւոր չէ կառավարման ձեւը, ինձ համար բացարձակ տարբերություն չկա»,-ասում է նա։
Լ․Բարսեղյանի համար հաջորդ կարեւոր բարեփոխումը Սահմանադրությամբ ուղիղ ժողովրդավարության կիրառման ավելի լայն հնարավորություն ընձեռելն է։ Ըստ նրա՝ գործող ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված են ուղիղ ժողովրդավարության որոշ գործիքներ, բայց դրանք անբավարար են։
Լ․Բարսեղյանը նաեւ առանձնացնում է խորհրդարանական հաշվետվողականության համակարգի զարգացումն ու սուբսիդիառության սկզբունքի կիրառումը։ «Սուբսիդիառության սկզբունքը մի սկզբունք է, որն շատ ավելի արդյունավետ է, երբ մարդու կյանքի հետ կապված որոշումները կայացնում են մարդուն ամենամոտ կանգնած իշխանությունները»,-ասում է նա՝ նկատի ունենալով տեղական ինքնակառավարումը։
Լ․Բարսեղյանը կարծում է, որ Հայաստանում սուբսիդիառության սկզբունքը լրջորեն խախտված է․ համայնքային իշխանությունների լիազորություններն անհրաժեշտից շատ ավելի պակաս են։
Անի Մկրտչյան
7 Новостей изтой же категории
